Idea wydawania „Bazyliańskich Studiów Historycznych” zrodziła się pod koniec 2009 r. w gronie osób tworzących dziś redakcję pisma. Decyzję o realizacji przedsięwzięcia poprzedziło wiele godzin dyskusji nad stanem badań naukowych na temat historii, dniem dzisiejszym i przyszłością Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego w Polsce, na Ukrainie oraz w pozostałych państwach, w których zamieszkują jego wierni. Stan ten jest wysoce niezadowalający ze względu na brak podstawowych źródeł, niewielką liczbę opracowań monograficznych oraz prac mających walor syntezy.
Pismo wydaje Prowincja Zakonu św. Bazylego Wielkiego w Polsce pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny, nawiązując do zasłużonej serii źródłoznawczej „Zapiski Zakonu św. Bazylego Wielkiego” („Analecta Ordinis S. Basilii Magni”), która od 1924 r. ukazywała się w Żółkwi, zaś po II wojnie światowej została odnowiona w 1949 r. przez historyków i archiwistów z zakonu bazylianów w Rzymie.
W BSH zamierzamy publikować przede wszystkim dokumenty, uznając, że bez ich poznania nie można napisać rzetelnych prac historycznych. Stąd pierwszym tomem jest przygotowany przez dr. hab. Igora Hałagidę wybór 103 dokumentów, które obrazują proces odnowienia nabożeństw greckokatolickich w Polsce w połowie lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Było to wydarzenie epokowe w dziejach naszego Kościoła, który władze komunistyczne uznały za nieistniejący wskutek wysiedlenia wiernych i znaczącej części duchowieństwa do Ukraińskiej SRR oraz na polskie ziemie północne i zachodnie. Obydwu biskupów przemyskich – ordynariusza Jozafata Kocyłowskiego i jego sufragana Grzegorza Łakotę deportowano do USRR, gdzie zmarli w uwięzieniu.
Większość z upublicznianych dokumentów nie była dotychczas wydana, część z nich nie była znana nawet specjalistom. Edycję źródeł poprzedza studium autora tomu, w którym podjął próbę analizy przebiegu zdarzeń na podstawie dokumentów już wykorzystywanych przez badaczy oraz takich, do których dotarł jako pierwszy. Pamiętać przy tym należy, że do wielu materiałów, w tym zupełnie kluczowych z archiwów watykańskich i sowieckich, jak dotąd nadal nie ma dostępu.
W BSH pragniemy publikować dokumenty, wspomnienia i wszelkie inne materiały znajdujące się w różnych archiwach w Polsce i za granicą (w tym przechowywane w archiwum bazyliańskim w Warszawie). Są to wciąż zasoby niewykorzystane przez historyków, nieznane osobom interesującym się przeszłością i niewłączone do dyskursu publicznego. Brak wiedzy zaś prowadzi do uproszczeń i stereotypów, których szczególnie wiele narosło wokół przeszłości naszego Kościoła.
Stereotypy były wykorzystywane, pielęgnowane i podsycane przez władze komunistyczne. Nie zniknęły wraz z upadkiem poprzedniego systemu. W ostatnich latach odżyły z wielką siłą, stanowiąc pożywkę dla działalności osób i środowisk nieprzyjaznych lub wręcz wrogich naszemu Kościołowi, a przez to także Kościołowi powszechnemu.
BSH nie ograniczamy do wydawania źródeł i poznania wyłącznie dziejów najnowszych. Jako kolejne tomy zamierzamy publikować prace monograficzne, zbiory studiów i syntezy. Chcemy sięgnąć również do dziejów naszego Kościoła w okresie międzywojennym, których w wielu aspektach nie znamy zupełnie.
Przy publikacji źródeł i opracowań historiograficznych jedynym stosowanym przez nas kryterium jest rzetelność metodologiczna oraz zasada sine ira et studio.
Redakcja